داغ|دل من نگویم که کنون با که نشین و چه بنوش | که تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی
مسأله ی اذهان دیگر را شاید بتوان از شکنجه‌گاه های فلسفه عنوان کرد.
جریان غالب در فلسفه ی ذهن، برای انسان (لا اقل خود فیلسوف غواص در این مباحث) آگاهی1، کیفیات ذهنی/حسی2، و اختیار آزاد3 قائل است. تفصیل طولی و عرضی و عمقی هر کدام از این موارد به کنار (اگر کنجکاوی دارید، یک کتاب مقدمه ای بر فلسفه ذهن را تهیه و مطالعه کنید.)
مجدّداً فلاسفه موجود ای که رفتار های انسان‌گونه از خود بروز می‌دهد (از جمله زبان، ابراز عواطف و افکار، و غیره) اما در درون فاقد آگاهی (و به تبع، موارد دیگر ذکر شده) است را زامبی می‌نامند.
حال فارغ از مسائل و چالش های متافیزیکی زامبی ها (برای مثال، این مقاله) این سؤال پیش می‌آید
که «آیا موجودات دو پا ای که در اطراف ما زندگی (به طور دقیق تر، حرکت) می‌کنند دارای ذهن (با آن کارکرد ها و تعاربف تخستین و حداقلی) هستند؟ یا نه، زامبی هایی هستند در قالب انسان، با رفتار های انسان‌گونه؟»
دقت کنید که بحث فعلاً مطلقاً بر سر این نیست که آیا اصولاً چنان ویژگی هایی برای ذهن وجود دارند یا نه، یا این که چه‌گونه ایجاد شده‌اند یا ظهور کرده‌اند، یا چه بستری باعث بروز آن شده؛ جنجال های تأمل برانگیز حول چالش های بسیار عمیق در فلسفه ی ذهن.
البته باید پذیرفت که برخی مطلقاً وجود موجود آگاه (و مختار، و مدرک، و …) را رد می‌کنند (که بر خلاف تصور عامیانه و عموماً مؤمنانه، آن‌قدر ها هم بی‌ربط و چرند و آبکی نیست) در این صورت، برخی مسائل اصلاً امکان طرح نمی‌یابند، چرا که «چون نیک بنگری» همه زامبی اند، حتی شما دوست عزیز.
البته نا گفته نماند که شما هرگز نخواهید توانست یک زامبی را قانع کنید، می‌توانید این مقاله را نگاهی بیندازید.
حال اگر به جریان غالب در فلسفه ی ذهن (که ذهن آگاه را محتمل بلکه واقع می‌داند) بازگردیم، مسأله ی «اذهان دیگر» هم می‌تواند در ساحت تفلسف های روی مبل4 چالش‌زا باشد، هم در ساحت برخورد های ما با خودمان، دیگران، و جهان
این مقدّمه ای بود برای [حدّاقل] دو کاربرد عملی از پاسخ ای که به مسأله ی اذهان دیگر می‌دهیم (یا می‌توانیم بدهیم) در ساحت اخلاق فردی و اجتماعی.
_____________________________________________
پی‌نوشت:
لازم به ذکر است که امروز که این تکمله را می‌نویسم (جمعه 27 ژانویه، 8 بهمن) در کانال یوتیوب مدرسه ی زندگی،5 انیمیشن بسیار گویایی را (به تاریخ انتشار 12 ژانویه، 15 روز پیش) حول همین یادداشت (و نیز قسمت هایی از دو یادداشت بعدی در انتظار نگاشته شدن) دیدم که شگفت زده شدم6. گویی همزاد من در آن‌جا به نویسندگی استخدام شده. دیدن آن را اکیداً توصیه می‌کنم.
https://www.youtube.com/watch?v=q8uM9_tbfCI
س